1. Tình hình tệ nạn ma túy
– Thành phố Hải Phòng tiếp tục là một trongnhững địa bàn, tuyến trọng điểm về hoạt động tội phạm ma túy; là địa bàn trung chuyển ma túy từ các tỉnh Tây Bắc và từ Trung Quốc qua cửa khẩu Móng Cái – Quảng Ninh về, sau đó tiếp tục chuyển đến các tỉnh, thành phố khác hoặc ra nước ngoài để tiêu thụ, trong đó đi qua cả Móng Cái – Quảng Ninh sang tiêu thụ tại Trung Quốc. Nguồn ma túy tổng hợp được mua bán, vận chuyển trái phép đến, qua Hải Phòng chủ yếu có nguồn từ Trung Quốc qua cửa khẩu Móng Cái – Quảng Ninh và Lạng Sơn.
– Đã xuất hiện việc mua bán tinh thể giống ma túy đá có thành phần chính không nằm trong danh mục các chất ma túy theo quy định của Chính phủ, gây khó khăn trong công tác phát hiện, giám định và xử lý. Bên cạnh đó số lượng người nghiện ma túy, đặc biệt là ma túy tổng hợp ngoài xã hội còn nhiều và có xu hướng gia tăng; hầu hết đều trong độ tuổi lao động nhưng không có nghề nghiệp ổn định, có nhu cầu lớn về sử dụng ma túy.
2. Các dạng ma túy tổng hợp
–Là chất ma tuý được điều chế bằng phương pháp tổng hợp hoá học toàn phần từ các hoá chất (được gọi là tiền chất). Điển hình là amphetamine. Nhìn chung, các chất ma tuý tổng hợp có tác dụng kích thích mạnh và nhanh hơn các chất ma tuý tự nhiên và bán tổng hợp. Chúng có tác dụng kích thích nhất thời hệ thống thần kinh trung ương gây hưng phấn và ảo giác hoang tưởng. Do vậy chúng còn gọi là “các chất loạn thần”,”ma tuý điên”, ” ma tuý bạo lực”. Hiện nay các chất ma tuý này được coi là những chất ma tuý nguy hiểm nhất.
– Những năm gần đây đã xuât hiện các chất ma tuý tổng hợp rất nguy hiểm,đặc biệt là các chất ma tuý kích thích dạng amphetamine (viết tắt làATS-amphetamine-type- stimulans) có xu hướng gia tăng rất mạnh. Các chất ma tuýthuộc nhóm ATS như amphetamine, methamphetamine, MDMA (3,4methylenedioxymethaphetamine, còn gọi là Ecstasy) đều có thể được hấp thụ qua đường tiêu hoá, sau 24 giờ thì khoảng 70 – 90% được bài tiết qua nước tiểu và được bài tiết gần hết sau 2 – 3 ngày.
– Nếu dùng ATS thời gian dài sẽ gây nghiện. Người sử dụng ATS thườngthiếu ngủ, chán ăn, đánh trống ngực, chóng mặt và các dấu hiệu cường giao cảm như: tăng huyết áp, tăng thân nhiệt và rối loạn tâm thần, rối loạn nội tiết, rối loạn tâm sinh lý và nhiều chức năng khác của cơ thể. Dùng ATS liều cao có thể sử dụng bằng nhiều hình thức như tiêm chích, hút, hít… Nhưng hiện nay, hình thức sử dụng ATS phổ biến nhất là dạng thuốc viên (như viên nhộng, viên nén) có kíchthước, màu sắc, kí hiệu khác nhau.
3. Những điều cần biết về ma túy đá (methamphetamine)
Methamphetamine là gì ?
Methamphetamine là một loại chất gây nghiện tổng hợp được Nhà khoa học Nagal Nagayoshi tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1893 tại Nhật Bản. Methamphetamine là chất gây nghiện thuộc nhóm các chất kích thích dạng Amphetamine. Khi dùng, nó tác động lên hệ thần kinh trung ương và kích thích giải phóng Dopamine hàng loạt. Methamphetamine có nhiều dạng khác nhau như:
– Dạng bột trắng hoặc vàng, nâu , đỏ
– Dạng muối Hydrochlorit bột, vị đắng, dễ hòa tan trong nước và có thể dùng để tiêm được
– Dạng tinh thể có độ tinh khiết cao. Methamphetamine dạng tinh thể hay còn gọi là “hàng đá’ được tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1919.
Ở Việt nam, Methamphetamine có các tên gọi khác như là: “hàng đá”, “đập đá”, “pha lê”…..
Methamphetamine được sử dụng như thế nào ?
Methamphetamine được sử dụng theo nhiều cách như nuốt, hút, hít, uống hoặc tiêm.”Đá” là dạng Methamphetamine có thể dùng để hút. “Đá” thường là tinh thể trong suốt có độ tinh khiết cao, hút bằng tẩu thủy tinh. Khói hút không có mùi, để lại cặn sau khi hút và cặn này có thể sử dụng để hút lại. cảm giác tạo ra khi hút có thể kéo dài trong vòng 12 giờ hoặc lâu hơn. Một số người (tỉ lệ rất nhỏ, chỉ dưới 3% số người sử dụng) dùng Methamphetamine theo đường tiêm chích.
Kiểu sử dụng
– Sử dụng liên tục đến khi kiệt sức: là ngay khi giảm tác dụng của một liều Methamphetamine, người dùng tiếp tục dùng ngay thêm một liều nữa (cứ 2-4 giờ mỗi liều) và dùng trong vài ngày liên tiếp cho đến khi kiệt sức, không thể thức và sử dụng thêm được nữa (thường kéo dài khoảng 3-4 ngày). Người sử dụng sẽ ngủ li bì từ 24-48 tiếng liền sau mỗi đợt sử dụng. Kiểu sử dụng liên tục này (kiểu “binge”) gây tác hại rất lớn.
– Sử dụng mạn tính : dùng nhiều lần trong ngày và hầu hết các ngày trong tháng (trên 20 ngày/tháng)
– Sử dụng a-ma-tơ : thỉnh thoảng dùng vào thứ 7, CN,hoặc các ngày nghỉ lễ. Người dùng có thể sử dụng một mình hoặc với bạn bè, ở nhà hoặc ở các bữa tiệc.
Tác động tức thì
Ngay sau khi hút hoặc tiêm ven, người sử dụng cảm thấy”bốc” , “sung”, hoặc “sung sướng tột cùng”. Hít hoặc uống cũng tạo ra cảm giác “phê” nhưng không “bốc”. Người sử dụng sẽ cảm thấy “phê” sau khi hút 3-5 phút, sau khi uống 15-20 phút và tác động kéo dài từ 6-8 tiếng.
Tác động về thể chất khi sử dụng Methamphetamine cũng tương tự như khi sử dụngcác chất kích thích khác. Các tác động này bao gồm:
– Cảm thấy khỏe khoắn, lâng lâng sung sướng
– Tỉnh táo hơn và tràn đầy sinh lực
– Tăng ham muốn tình dục
– Tăng khả năng giao tiếp
– Không có cảm giác đói
– Thông thái hơn, tâm trạng tốt hơn
– Nhịp tim và huyết áp tăng
– Tăng thân nhiệt
– Giãn đồng tử
– Thở nhanh
– Khô miệng, khó nuốt, nếu nặng có thể gây tình trạngmất nước và sốt cao
– Người sử dụng Methamphetamine có thể có cảmgiác mình là nhà vô địch, siêu nhân , anh hùng khiến cho họ thường làm những việc ngoài khả năng thực tế của họ.
Sử dụng liềucao gây độc
Sử dụng liều quá cao trong thời gian ngắn gây nên tình trạng ngộ độc Methamphetamine . Biểu hiện của tình trạng ngộ độc là :
– Cảm giác có sức mạnh phi thường
– Hung hăng và gây gổ
– Lú lẫn
– Hoảng sợ
– Loạn thần do Amphetamine
– Đột quỵ
– Nhịp tim nhanh, không đều, tiếng tim yếu
– Xuất huyết não
– Sốt rất cao
– Tử vong (hiếm gặp)
Dung nạp và lệ thuộc
Methamphetamine làm người sử dụng cảm thấy khỏe khoắn,nhiều năng lượng, tỉnh táo, tự tin hơn, nhưng nếu tiếp tục sử dụng, những cảm giác thoải mái ấy sẽ mất đi và hầu hết người sử dụng cần phải tăng liều để cảm thấy “phê”. Dưới tác động của thuốc, người sử dụng thường bị kích động và có cảm giác bị “trói buộc” vào việc phải sử dụng thuốc.
Cũng như các chất dạng Amphetamine khác, hiện nay chưa có hiểu biết đầy đủ về cơ chế dung nạp của Methamphetamine. Đây là một cơ chế hết sức phức tạp và không thể được giải thích một cách đơn giản. Mức độ dung nạp khác nhau ở mỗi cá nhân và tùy thuộc vào liều lượng, thời gian sử dụng, tần suất sử dụng và đường dùng.
Hậu quả lâu dài
Do tác động của methamphetamine với liều dùng thấp kéo dài, hành vi của người dùng trở nên không dự đoán được. Họ có thể đang rất vui vẻ, hòa đồng và bình tĩnh, rồi lại trở nên giận giữ và kích động ngay sau đó. Việc khó ngủ và không ăn được khiến học trở nên hết sức mệt mỏi và tiếp tục phải sử dụng methamphetamine để tỉnh táo trởlại.
Sử dụng liều methamphetamine cao trong thời gian dài có thể dẫn đến trầm cảm, hoang tưởng (tin vào những điều có không thật). Nhiều người có hành vi tự hủy hoại bản thân, tự tử, hay trở nên cực kỳ nguy hiểm và gây ra những hành vi bạo lực.
Các hậu quả lâu dài đối với người dùng có thể là:
– Bị lệ thuộc vào methamphetamine
-Thường trở nên bạo lực mà không có lý do gì cụ thể
-Hay bị ốm/bị bệnh hơn do cơ thể giảm sức đề kháng
-Buồn, trầm cảm
-Bị các đợt loạn thần với biểu hiện hoang tưởng, ảo giác. Nếu dừng sử dụng thì có thể khỏi sau vài tuần, nhưng với nhiều người biểu hiện này có thể tồn tại dai dẳng
-Làm bệnh tâm thần phân liệt trở nên nặng hơn
-Trường hợp nặng dễ có ý định và hành vi tự tử
-Tổn thương tế bào não do độc tính của methamphetamine
-Gặp phải các vấn đề khó khăn trong công việc, tiền bạc, pháp luật hoặc nhà cửa.
Tác động của hội chứng cai
-Mệt mỏi
-Cảm thấy đói
-Cảm thấy lo nắng bồn chồn
-Trầm cảm nặng (Cảm thấy vô cùng buồn, thất vọng)
-Tức giận, dễ nổi cáu
-Ngủ nhiều nhưng ngủ không ngon giấc
-Thèm nhớ mãnh liệt
Gia tăng nguy cơ lây nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI)
Sử dụng methamphetamine, hay sử dụng cả cocaine,MDMA và ketamine, làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm STI, HIV, viêm gan B, C do người sử dụng bị suy giảm nhận thức, mất khả năng quyết định, và dễ quan hệ tình dục không an toàn trong trạng thái hứng tình. Rất nhiều người tình dục đồng giới nam thích tác động của methamphetamine vì nó làm giãn cơ vòng hậu môn trở nên dễ dàng hơn. Nguy cơ nhiễm STI đặc biệt cao đối với nam giới quan hệ tình dục đồng giới do trầy xước ở bộ phận sinh dục, miệng, hậu môn.
Sử dụng Methamphetamine khi mang thai và cho con bú
Methamphetamine có khả năng thấm qua nhau thai và có trong sữa mẹ. Phân nửa số trẻ sinh ra từ các bà mẹ sử dụng Methamphetaminetrong quá trình mang thai xuất hiện hội chứng cai sơ sinh. Hội chứng này tương đối nhẹ và chỉ có 4% trường hợp cần phải điều trị.
Sử dụng Methamphetamine là bất hợp luật pháp
Ở Việt Nam, sử dụng, tổ chức sử dụng. sản xuất , buôn bán, vận chuyển, tàng trữ Methamphetamine là bất hợp pháp. Người vi phạm có thể bị bắt giữ và xét xử theo quy định của pháp luật
Sử dụng Methamphetamine và điều khiển phương tiện giao thông
Sửdụng Methamphetamine có thể khiến người sử dụng cảm thấy tự tin khi điều khiển các loại phương tiện giao thông như xe máy , ôtô…… với tốc độ cao. Điều này cũng khiến họ lái xe mạo hiểm, dễ gây tai nạn cho bản thân và người khác.
Các văn bản hướng dẫn chẩn đoán, điều trị
– Chẩn đoán và điều trị các rối loạn tâm thần thường gặp do sử dụng ma túy tổng hợp dạng Amphetamine theo Quyết định số 3556/QĐ-BYT ngày 10/9/2014.
– Xác định tình trạng nghiện ma túy tổng hợp dạng Amphetamine theo hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 17/2015/TTLT-BYT-BLĐTBXH-BCA ngày 09/7/2015 quy định thẩm quyền, thủ tục và quy trình xác định tình trạng nghiện ma túy.
Việt Tuấn (biên soạn)
