Hầu hết mọi người chúng ta đều biết rằng, ma túy là vô cùng nguy hiểm. Vậy, ma túy là gì? Những tác hại khôn lường khi dùng ma túy là gì?
Ma túy là gì?
Ma túy là những chất làm thay đổi trạng thái tinh thần hoặc thể chất của một người. Những chất này có thể ảnh hưởng đến cách mà bộ não của bạn hoạt động, cách mà bạn hành xử, sự hiểu biết và các giác quan của bạn.
Điều này khiến cho ma túy trở nên khó lường và nguy hiểm, đặc biệt là đối với những người trẻ tuổi.
Có rất nhiều định nghĩa về ma túy từ các tổ chức như sau:
Tổ chức Liên Hợp Quốc định nghĩa về ma túy là “Các chất có nguồn gốc tự nhiên hay tổng hợp, khi xâm nhập vào cơ thể sẽ làm thay đổi tâm sinh lý của người sử dụng”.
Theo Luật Phòng, chống ma túy số 23/2000/QH10 của Việt Nam thì ma túy là các chất gây nghiện, chất kích thích hoặc ức chế thần kinh, dễ gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng.
Tổ chức y tế thế giới WHO định nghĩa về ma túy là “Mọi thực thể hóa học hoặc là những thực thể hỗn hợp khác với tất cả những cái được đòi hỏi, để duy trì một sức khỏe bình thường, việc sử dụng những cái đó sẽ làm biến đổi chức năng sinh học và có thể cả cấu trúc của vật.
Cách thức hoạt động của ma túy
Ma túy là hóa chất hoặc chất làm thay đổi cách cơ thể chúng ta hoạt động. Khi đưa ma túy vào cơ thể (thường bằng cách uống, hít hoặc tiêm), hóa chất này sẽ đi vào máu.
Từ đó, chúng di chuyển đến não và các bộ phận khác của cơ thể. Trên não, ma túy có thể làm tăng cường hoặc làm mờ các giác quan, thay đổi cảm giác tỉnh táo hoặc buồn ngủ của con người, và đôi khi làm giảm cơn đau thể xác.
Do cách thức hoạt động của ma túy trên não nên chúng gây ra các ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ, hành động của con người.
Mặc dù, việc sử dụng ma túy có thể mang lại cảm giác dễ chịu ban đầu, nhưng ma túy sẽ gây hại rất nhiều cho cơ thể và não bộ.
Phân loại ma túy
Người ta thường phân loại ma túy thành các nhóm khác nhau dựa trên nguồn gốc xuất xứ, mức độ gây nghiện, sự tác động của ma túy lên cơ thể hoặc tính hợp pháp của ma túy như sau:
1. Phân loại theo nguồn gốc
Dựa trên nguồn gốc hình thành nên ma túy mà người ta chia ma túy thành các loại:
- Ma túy tự nhiên: Là các chất được tìm thấy trong tự nhiên từ các loại thực vật như cây thuốc phiện (anh túc), cây coca (cocain) hoặc cây cần sa (cây gai dầu).
- Ma túy bán tổng hợp: Ví dụ Morphin, heroin là các chất được tổng hợp một phần từ một số loại ma túy có sẵn trong tự nhiên. Loại ma túy này có tác dụng mạnh hơn so với ban đầu.
- Ma túy tổng hợp: Được tổng hợp nên từ các loại hóa chất, thường là những hóa chất độc hại nằm trong nhóm amphetamin hoặc ketamin
2. Phân loại theo mức độ gây nghiện
Dựa theo tính gây nghiện của ma túy mà ma túy được chia làm 2 nhóm chính:
- Ma túy gây nghiện thấp: Là các chất chỉ gây nghiện khi dùng liều cao và kéo dài mới gây ra những tác động đến tâm sinh lý của người sử dụng. Ví dụ như thuốc lá, thuốc lào, bia, rượu,..
- Ma túy gây nghiện cao: Đây là loại ma túy chỉ cần dùng một liều nhỏ cũng có thể gây ra các thay đổi tâm sinh lý ở người sử dụng, có thể gây nghiện sau vài lần dùng. Ví dụ: Heroin, thuốc phiện, ecstasy,…
3. Phân loại theo cách thức mà ma túy ảnh hưởng lên cơ thể
Ma túy có thể được phân loại theo cách thức mà chúng ảnh hưởng đến cơ thể của chúng ta:
Ma túy gây ức chế
Làm chậm các thông điệp giữa não và cơ thể dẫn đến làm chậm sự tập trung và phối hợp của bạn hoặc khả năng phản ứng của cơ thể với những gì đang xảy ra xung quanh.
Dùng với một liều lượng nhỏ có thể khiến cho bạn cảm thấy thư thái, bình tĩnh và bớt ức chế hơn.
Liều lượng lớn hơn có thể gây buồn ngủ, buồn nôn và nôn, thậm chí có thể gây bất tỉnh và tử vong.
Ví dụ của những sản phẩm ma túy thuộc nhóm này: rượu, cần sa, ketamine, heroin, morphin, codein.
Ma túy gây ảo giác
Nhóm ma túy gây ảo giác có thể làm thay đổi cảm giác thực tế của bạn khiến cho bạn bị rơi vào ảo giác.
Các giác quan của bạn bị thay đổi và cách bạn nhìn, nghe, nếm, ngửi hoặc cảm nhận mọi thứ cũng khác. Ví dụ, bạn có thể nhìn thấy hoặc nghe thấy những điều không thực sự ở đó, hoặc bạn có thể có những suy nghĩ hoặc cảm xúc thất thường.
Liều lượng nhỏ có thể gây ra cảm giác lú lẫn, mất phương hướng hoặc chóng mặt.
Liều lượng lớn hơn có thể gây ảo giác, mất trí nhớ, đau khổ, lo lắng, nhịp tim nhanh, hoang tưởng, hoảng sợ và hung hăng.
Ví dụ: cần sa, ketamine, phencyclidine,…
Ma túy gây kích thích
Nhóm chất này làm tăng tốc độ truyền thông điệp giữa não và cơ thể, từ đó gây ra các phản ứng như:
- Tim đập nhanh hơn
- Huyết áp tăng lên
- Nhiệt độ cơ thể tăng lên dẫn đến kiệt sức hoặc thậm chí là say nóng.
- Giảm cảm giác thèm ăn
- Kích động
- Mất ngủ
Người sử dụng có thể cảm thấy tỉnh táo, minh mẫn và tràn đầy năng lượng khi dùng với một liều lượng nhỏ.
Tuy nhiên, liều lượng lớn hơn có thể gây lo lắng, hoảng sợ, co giật, co thắt dạ dày và hoang tưởng.
Ma túy gây kích thích bao gồm: amphetamine, cafein, cocaine, thuốc lắc, nicotin.
4. Phân loại theo tính hợp pháp
Dựa trên tính hợp pháp mà ma túy được chia làm 2 loại chính:
Ma túy hợp pháp
Là những chất được cho phép sử dụng với các thành phần hoạt tính được điều chỉnh và kiểm soát, ví dụ như thuốc lá, rượu, bia, cafein, thuốc giảm đau,…
Nhưng có thể bị hạn chế trên các quy định về tuổi tác, địa điểm sử dụng, lái xe,…
Ma túy bất hợp pháp
Là loại chất độc hại cấm sử dụng ở người, ví dụ như cocaine, heroin, thuốc phiện.
Ma túy thuộc nhóm này bị cấm sử dụng vì có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng của người sử dụng.
Đồng thời, nhóm ma túy này không được quản lý theo cách thức sử dụng ma túy hợp pháp nên bạn sẽ không chắc chắn được có chất gì trong đó hay mức độ mạnh mà loại ma túy này gây ra.
Lý do dùng ma túy là gì?
Nói chung, một người dùng ma túy có thể bắt nguồn từ một số lý do sau:
Để cảm thấy tốt hơn
Ma túy có thể tạo ra cảm giác sung sướng mãnh liệt. Ví dụ, với các chất kích thích như cocaine, nồng độ cao sẽ đem đến cảm giác quyền lực, sự tự tin và tăng cường năng lượng.
Ngược lại, cảm giác hưng phấn do opioid như heroin gây ra được dẫn theo cảm giác thư giãn và hài lòng.
Giảm bớt căng thẳng
Một số người mắc chứng lo âu, căng thẳng và trầm cảm cũng có thể tìm để ma túy để cảm thấy bớt lo lắng hơn.
Căng thẳng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc bắt đầu và tiếp tục sử dụng ma túy, cũng như tái nghiện (trở lại sử dụng ma túy) ở những bệnh nhân đang hồi phục sau cơn nghiện.
Tăng cường sự tập trung
Ma túy có thể cải thiện sự tập trung ở nơi làm việc hoặc trong nghề nghiệp như lái xe, thể thao hoặc công việc đòi hỏi sự tập trung cao độ.
Sự tò mò và áp lực xã hội
Về mặt này, thanh thiếu niên là lứa tuổi hay gặp phải vì áp lực từ bạn bè có thể rất mạnh.
Tuổi vị thành niên là một giai đoạn phát triển trong đó sự hiện diện của các yếu tố nguy cơ, chẳng hạn như bạn bè cùng trang lứa sử dụng ma túy, dẫn đến việc sử dụng theo.
Tác hại của việc lạm dụng ma túy là gì?
Mặc dù, sử dụng ma túy có thể đem lại những tác dụng tức thời, nhưng việc lạm dụng ma túy và nghiện ma túy đều có thể dẫn đến những ảnh hưởng sức khỏe cả ngắn hạn và lâu dài.
Ảnh hưởng ngắn hạn
Lạm dụng ma túy, dù ở liều lượng nhỏ cũng có thể gây nên các tác dụng phụ, chẳng hạn như:
- Khó ngủ hoặc mất ngủ
- Thay đổi cảm giác thèm ăn
- Tăng nhịp tim
- Nói lắp
- Thay đổi trong khả năng nhận thức
- Cảm giác hưng phấn tạm thời
Lạm dụng ma túy còn gây ảnh hưởng đến các khía cạnh của cuộc sống của một người ngoài sức khỏe thể chất của họ. Họ có thể gặp phải các tình trạng như:
- Không có khả năng ngừng sử dụng ma túy
- Công việc hoặc kết quả học tập kém
- Khó giữ vệ sinh cá nhân
- Giảm cân nghiêm trọng
- Vấn đề về mối quan hệ
- Tăng tính bốc đồng và các hành vi rủi ro cao.
- Mất hứng thú với các hoạt động thú vị trước đây.
Ảnh hưởng lâu dài
Lạm dụng ma túy, đặc biệt là trong thời gian dài có thể gây ra nhiều ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.
Ma túy có thể làm thay đổi cấu trúc và chức năng não của một người, dẫn đến các tác động tâm lý lâu dài, chẳng hạn như:
- Phiền muộn
- Lo lắng
- Hoảng sợ
- Tăng cường tính gây hấn
- Hoang tưởng
- Ảo giác
Sử dụng ma túy trong thời gian dài cũng có thể ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng học tập và sự tập trung của một người.
Các tác dụng vật lý lâu dài của việc sử dụng ma túy khác nhau tùy thuộc vào loại ma túy và thời gian sử dụng.
Tuy nhiên, các chuyên gia đã cảnh báo về mối liên kết giữa việc lạm dụng ma túy với các tình trạng sức khỏe như sau:
Bệnh tim mạch
Các chất kích thích từ ma túy, chẳng hạn như cocaine và methamphetamine có thể phá hủy tim và mạch máu.
Do đó, sử dụng ma túy lâu dài có thể dẫn đến bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim và nhồi máu cơ tim.
Vấn đề về đường hô hấp
Ma túy mà mọi người sử dụng bằng cách hút hoặc hít có thể làm hỏng hệ thống hô hấp và dẫn đến các bệnh làm nhiễm trùng đường hô hấp mãn tính.
Bằng cách làm giảm hô hấp, ma túy có thể làm chậm nhịp thở của một người hoặc khiến họ ngáy nhiều khi ngủ.
Nếu dùng với liều lượng lớn ma túy có thể dẫn đến tình trạng ngưng thở hoàn toàn. Điều này đe dọa rất lớn đến tính mạng của con người.
Tổn thương thận
Heroin, ketamine và các cannabinoid tổng hợp có thể gây tổn thương thận hoặc làm suy thận.
Bệnh gan
Sử dụng ma túy trong một thời gian dài có thể làm tổn thương tế bào gan, dẫn đến tình trạng viêm, ung thư hoặc suy gan.
Dù cho ma túy được sử dụng với mục đích gì đi chăng nữa thì những ảnh hưởng mà ma túy gây ra cho sức khỏe, tinh thần và mối quan hệ, cuộc sống gia đình của một người là không hề nhỏ.
Chính vì thế, mọi người không nên sử dụng ma túy trong đời sống để tránh khỏi những hiểm họa khôn lường.
